İLE KURULMUŞTUR Azerbaycan ya da resmi adıyla Azerbaycan Cumhuriyeti 9 milyonluk nüfusuyla Kafkasya’nın Güneydoğusu’nda yer almaktadır. Resmi rakamlara göre nüfusun etnik dağılımı: Azeriler %90, Dağıstanlılar %3.2, Ruslar %2.5, diğer %4.3. (Nüfusun etnik ayrışımını gösteren Azerbaycan devletine ait bu resmi rakamlar, Azerilerin sayısını fazla göstermek açısından abartılı olup gerçeği ifade etmemektedir-H.Ş) Ülkedeki etnik birimler: Azeri, Rus, Lezgi, Talış, Kürd, Avar, Udin, Lahıc, Ermeni (Dağlık Karabağ’da), Tat, Yahudi, Ukraynalı vb.
Dini: Genellikle Şia Müslüman, Kafkasya kökenli Lezgi ve Avarlar Sünni.
Azerbaycan, 19. yy.dan 1918 yılına kadar Rusya İmparatorluğuna dâhil olmuş, 1918’de kısmi bağımsızlık kazanmıştır. 1920’de burada Sosyalist hükümet kurulmuştur. 1922’de Ermenistan ve Gürcistan’la birlikte Kafkasya Sovyet Sosyalist Federatif Cumhuriyeti’ni (KSSFC) oluşturmuş, 1936’da KSSFC’nin iptalinden sonra Azerbaycan, müttefik bir Cumhuriyet olarak SSCB’nin terkibine geçmiştir. 1991 yılına kadar SSCB’de yer almış, 30 Ağustos 1991’de bağımsızlığını ilan etmiştir. Resmi bağımsızlık günü: 18 Ekim 1991.
Resmiyette Azerbaycan’a bağlı iki özerk oluşum vardır: Nahçıvan Cumhuriyeti ve önceleri özerk bölge olup 1991’de de-fakto Azerbaycan’dan ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiş Dağlık Karabağ Cumhuriyeti.
Azerbaycan Cumhuriyetinin eski Kurdistan kazası'nda (Kızıl Kürdistan adıyla biliniyor, sonradan Laçın, Kelbecer, Gubadlı ve Zengilan illeri olarak belirlenmiştir) ve Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nde yaşamış Kürdler, Azerbaycan Kürdleri olarak bilinmektedir.
1988 yılında Azeri ve Ermeniler arasında başlayan Karabağ savaşı, eski Kürdistan kaza'sında yaşayan Kürdleri tümden iç mülteci durumuna düşürmüştür. 1992-1993 yıllarında Ermeni ordularının Karabağ Özerk Bölgesi ile birlikte eski Kızıl Kürdistan'ı da işgal etmesi sonucunda burada yaşayan Kurdler, Azerbaycan Cumhuriyeti’nin değişik bölgelerine sığınmak zorunda kalmıştır. Laçın 17 Mayıs 1992, Kelbecer 12 Nisan 1993, Gubadlı 31 Ağustos 1993, Zengilan 29 Ekim 1993 tarihlerinde işgal edilmiştir. Şuan eski Kızıl Kürdistanlı Kürdler, Azerbaycan'a dağılarak bu ülkenin onlarca ilinde mülteci konumunda yaşamaktadır.
Kafkasya Kürdlerini Diaspora olarak nitelendirmek talihsizliktir. Çünkü Kafkas Kürdleri tarihen Kürdistan’ın bölünmüş beş parçasından birinde meskun olmuşlardir. Özellikle Nahçıvan ve Karbağ Kürdleri binlerce yıldır bu topraklarda yaşıyorlar. Şu tarihi bilgiyi de ekleyelim ki, Eyyubi hanedanlığını kuran Eyyubiler, Kafkas Kürtlerinden Hezbani aşiretinin Revadi kabilesindendirler. Kafkas Kürtlerinin önemli bir kısmı Stalin döneminde zorunlu göçe tabi tutularak çeşitli Orta Asya ülkelerine dağıtılmışlardır. Kürdlerin makûs talihidir adeta sürgünler. Sürgün sadece altı harflik bir kelime değildir. Parçalanmış hayatlar, yersiz yurtsuz edilmiş ve hafızası silinmiş hüzünlü ve çaresiz insanlar demektir. Sürgünlük, yabancılaşmanın ve yalnızlığa mahkûm olunmuş bir belirsizliğin içine sürükleniştir.
Kafkasya Kürdlerinin yarısı Azerbaycan’da yaşıyor. Şu an Azerbaycan’da 500.000’e yakın Kürd yaşmaktadır. Maalesef bu 500.000’in içinde yalnızca 10.000’i kendisini Kürt olarak görüyor ve kısmen Kürdçe konuşuyor. Azerbaycan’ da Kürtlere karşı yoğun bir asimilasyon yaşanmıştır.
Alıntı : Kurdist.ru